Xarajatlarni qanday qisqartirish va zarar qilmaslik nuqtasini aniqlash mumkin?

Qorbobo tavsiyalari: Xarajatlarni qanday qisqartirish va zarar qilmaslik nuqtasini aniqlash mumkin?

Sanjar bilan bo‘lgan suhbatdan bir necha kun o‘tsa ham, uning so‘zlari Alisherning xayolidan ketmasdi. Daromadlar, xarajatlar, xaridlar… Bularning barchasi xavotir uyg‘otardi.
«Pulni qayerda yo‘qotayapman?» — deb o‘yladi u. Hammasini aniq tushunish uchun Sanjar oldiga yo‘l oldi. Lekin qo‘li bo‘sh emas edi: Sanjarning bolalari uchun u shirinliklar va o‘yinchoqlar olib bordi.

— Sen har doim sovg‘alar bilan kelasan, — deb kulimsiradi Sanjar, do‘stini eshik oldida kutib olib. — Rahmat, bolalar juda xursand bo‘ladi! Endi esa moliyang bilan shug‘ullanaylik.

Doimiy va o‘zgaruvchan xarajatlar: qayerdan tejamkorlik qilish mumkin?

— Sanjar, menga shunday tuyulyaptiki, pul go‘yoki qo‘ldan chiqib ketayapti, lekin qayerdan ketayotganini tushunmayapman. Xarajatlarni qanday qisqartirish mumkin? — deb so‘radi Alisher, oldidagi hisob-kitoblarini yoyib.

Sanjar kulib javob berdi:
— Hammasi oddiy. Xarajatlarni ikki toifaga ajrat: doimiy va o‘zgaruvchan. Bu senga qayerda optimallashtirish qilish mumkinligini tushunishga yordam beradi.

— Masalan? — qiziqib so‘radi Alisher.

Doimiy xarajatlar – bu sotuv hajmiga bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar: ijara, ish haqi, amortizatsiya.
O‘zgaruvchan xarajatlar esa sotuv hajmiga bog‘liq ravishda o‘zgaradigan xarajatlar: tannarx, soliq, logistika.

— Demak, ayrim xarajatlarni umuman boshqara olmayman? — deb so‘radi Alisher.

— Unday emas. Hatto doimiy xarajatlarni ham optimallashtirishning usullari bor, — deb tushuntirdi Sanjar, lekin bu mavzuga keyinroq qaytishini aytdi.

Amortizatsiya: kelajakka jamg‘arma

— Aytgancha, amortizatsiyani hisobga olasanmi? — deb so‘radi Sanjar.

— Amortizatsiya? Bu yana bir soliqmi? — deb kuldi Alisher.

— Yo‘q, bu soliq emas. Tasavvur qil, bu eski uskunalarni yangilash uchun jamg‘arma. Masalan, agar sen vitrinani 10 million so‘mga sotib olgan bo‘lsang va u 5 yil xizmat qilishi kerak bo‘lsa, har yili 2 million so‘m jamg‘arishing kerak. Shu tarzda 5 yildan keyin yangi vitrina olish uchun mablag‘ yig‘iladi.

— Demak, bu kelajakda aylanma mablag‘ yoki kredit olishga majbur bo‘lmaslik uchun zarur rezerv?

— Ha, aynan shunday. Agar amortizatsiya hisobga olinmasa, kelajakda katta xarajatlarga duch kelasiz, lekin bunga tayyor bo‘lmaysiz.

— Tushundim. Bu go‘yoki xavfsizlik yostig‘i, lekin biznes uchun, — dedi Alisher o‘ychan holda.

— To‘g‘ri tushunding, — tasdiqladi Sanjar.

Doimiy xarajatlarni qanday o‘zgaruvchan qilish mumkin?

— Doimiy xarajatlarni kamaytirishning imkoni bormi? Masalan, ijara yoki ish haqini? — deb so‘radi Alisher.

— Albatta. Masalan, sotuvchilarning maoshining bir qismini sotuv hajmiga bog‘lash mumkin. Bu faqat byudjet yukini kamaytiribgina qolmay, balki ularni yaxshi ishlashga ham rag‘batlantiradi. Shuningdek, ta’minotchilar va pudratchilar bilan shartnomalarni qayta ko‘rib chiqib, ularni doimiy to‘lov emas, natijaga bog‘langan shartlarga o‘tkazish mumkin.

— Bu qiziq… — deb o‘ylab qoldi Alisher.

Zarar qilmaslik nuqtasi: qancha daromad kerakligini tushunish

— Endi sening biznesing «nol»ga ishlamasligi uchun qancha daromad olish kerakligini hisoblaylik, — dedi Sanjar.

— Bu juda kerakli narsa! — hayajonlandi Alisher.

Zarar qilmaslik nuqtasi – bu daromad darajasi bo‘lib, unda barcha xarajatlar qoplanadi, lekin hali foyda olinmaydi. Formulasi juda oddiy:

Zarar qilmaslik nuqtasi = Doimiy xarajatlar ÷ Ustama

Sanjar Alisherning misolida hisob-kitob qildi:

  • Doimiy xarajatlar: 20 million so‘m.
  • O‘rtacha ustama: 20%.

Hisob-kitob:
20 000 000 ÷ 0.2 = 100 000 000 so‘m.

— Demak, agar daromad 100 million so‘mdan kam bo‘lsa, men zarar qilaman? — aniqroq tushunish uchun so‘radi Alisher.

— Ha, aynan shunday. Lekin agar sen zarar qilmaslik nuqtasini pasaytirishni istasang, doimiy xarajatlarni qisqartirish yoki ustamani oshirish kerak.

Alisher nimalarni tushundi?

Sanjar Alisherga muhim narsalarni tushuntirdi:

  1. Doimiy va o‘zgaruvchan xarajatlar – qayerda pul yo‘qotilayotganini tushunishning kaliti.
  2. Amortizatsiya – kelajak uchun jamg‘arma bo‘lib, uskunalarni almashtirishda biznesga zarar yetkazmaydi.
  3. Zarar qilmaslik nuqtasi – biznes foyda keltirishi uchun qancha daromad kerakligini aniqlashga yordam beradi.

Endi Alisher aniq harakat rejasiga ega edi: u xarajatlarni qayta hisoblaydi, amortizatsiya uchun rezerv yaratadi va biznesini barqaror qiladi.

Xayrlashayotganda Sanjar Alisherning sovg‘alariga xursand bo‘lgan bolalariga qaradi va dedi:
— Ko‘rdingmi, ozgina e’tibor qanchalik ko‘p quvonch olib keladi? Biznesingga ham xuddi shunday yondash: raqamlarga biroz ko‘proq e’tibor bersang, natijani ko‘rasan.

Sizning biznesingiz uchun aniq reja bormi? Muvaffaqiyatli bo‘lish uchun raqamlarni tahlil qilishdan boshlang – bu barqarorlik va muvaffaqiyatning kalitidir! 🎯

Oqsoqol Qorbobo tavsiyalarini o‘qing:

Yangiliklar va maqolalar

barcha maqolalar