Amortizatsiya nima va u nima uchun kerak

Tasavvur qiling, siz kafe ochdingiz va 12 000 000 so’mga qahva tayyorlash mashinasini sotib oldingiz. Ushbu mashina sizga 6 yil xizmat qilib, taxminan 200 000 stakan qahva tayyorlash imkonini beradi. Ammo bu katta xaridni qanday qilib hisobga olish kerak? Axir siz 12 million so’mni birinchi stakan qahva narxiga qo’sha olmaysiz-ku!

Bunday holatlar uchun amortizatsiya mavjud. Amortizatsiya — bu uskunani yillar yoki ishlab chiqarilgan qahva stakanlari bo’yicha xarajatlarni taqsimlash usuli.

Oddiy misol: agar siz 12 000 000 so’mni 6 yilga bo’lsangiz, har yili ushbu qahva mashinasi sizning biznesingizga 2 000 000 so’mga «tushadi». Bu shuni anglatadiki, xarajatlarni bir yo’la qoplamaysiz, balki asta-sekinlik bilan uning qiymatini yozib borasiz.

Bu biznes uchun nimani anglatadi? Agar siz amortizatsiyani ishlatmagan bo’lsangiz, birinchi yilda biznesingiz katta xarajatlarni ko’rsatgan bo’lardi va bu ish zarar ko’rayotganga o’xshab ko’rinardi. Amortizatsiya bilan esa bu xarajatlar teng taqsimlanadi, bu esa moliyaviy holatingizni va foydangizni aniqroq baholashga yordam beradi.

Nima uchun amortizatsiya muhim?

Amortizatsiya — bu uskunalar va boshqa aktivlar vaqt o’tishi bilan eskirishini hisobga olishdir. U shuning uchun kerakki, bunday katta xaridlarni bir martalik xarajat deb hisoblamasdan, ularning qiymatini butun foydalanish davriga taqsimlash imkonini beradi. Bu sizga haqiqiy daromadingiz va xarajatlaringizni aniqroq tushunishga yordam beradi.

Asosiy amortizatsiya usullari Amortizatsiyani hisoblashning bir nechta usullari bor. Eng mashhurlari:

1. Chiziqli usul. Eng oddiy usul — har yili bir xil summani yozib borish. Masalan, agar qahva mashinasi 12 000 000 so’m bo’lsa va 6 yil xizmat qilsa, har yili 2 000 000 so’mni xarajat sifatida hisobga olasiz.
2. Tezlashtirilgan amortizatsiya. Bu usul uskunani birinchi yillarda ko’proq yozib borishga imkon beradi, bu foydalidir, agar texnika dastlab tezroq eskirsa (masalan, avtomobillar).
3. Foydalanish hajmiga qarab amortizatsiya. Bu usul uskunalar teng ishlamagan paytlarda foydali bo’ladi. Masalan, ba’zi oylar mashina ko’proq ishlasa, boshqalarida kamroq ishlaydi, shuning uchun xarajatlarni ishlab chiqarish hajmiga qarab yozib borasiz.

Bu biznesingiz uchun nima uchun muhim?

1. Soliqlarni kamaytirish. Ba’zi mamlakatlarda, jumladan O’zbekistonda, amortizatsiya soliqlarni kamaytirishga yordam beradi. Bu shuni anglatadiki, siz uskunaning bir qismini xarajat sifatida yozib, kamroq soliq to’lashingiz mumkin.
2. Daromadlarni adolatli baholash. Amortizatsiya aktivlardan foydalanish xarajatlarini to’g’ri hisoblashga yordam beradi va bu sizga haqiqiy foydani ko’rsatadi.
3. Uskunalarni almashtirishni rejalashtirish. Amortizatsiyani qo’llaganingizda, uskunaning qachon eskirishini oldindan bilasiz va uni almashtirishga tayyorgarlik ko’rishingiz mumkin.

Xulosa Amortizatsiya har bir tadbirkor uchun muhim vositadir. U katta xarajatlarni to’g’ri taqsimlash, soliqlarni kamaytirish va kelajakni rejalashtirishda yordam beradi. Agar siz biznes yuritayotgan bo’lsangiz va qimmatbaho uskunalarga ega bo’lsangiz, amortizatsiya — bu sizga ishlarni oqilona va samarali olib borishda yordam beradigan ishonchli vositadir.

Agar amortizatsiya, tannarx va soliqlarni hisoblashda yordam kerak bo’lsa – ariza qoldiring! Biz hamma narsani oddiy so’zlar bilan tushuntiramiz va vazifalaringizni hal qilishda yordam beramiz.